apinnonàre , vrb Definizione
pònnere a pinnone, su si parare prantaos; andhare a una filada, a una bandha
Sinonimi e contrari
impinnonare,
punnai
Frasi
si est apinnonadu in sa gianna ◊ su batu at apinnonadu sa coa
2.
sa robba est apinnonendhe a s'abba ◊ as a bídere torra apinnonendhe sa nae tua a sa terra chi isetat
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dresser
Inglese
to raise
Spagnolo
erguir,
levantar
Italiano
rizzare
Tedesco
aufrichten.
incaríe , vrb: incarire,
incariri Definizione
crèschere de prétziu is cosas, bènnere caru
Sinonimi e contrari
incarare 2,
incarèssiri
| ctr.
abbaratai,
arrebbasciai,
imbaratire
Frasi
in su mercadu totu est incaridu ◊ su chi pagamus zumpendhe su mare ant incaridu chi pro viazare de prus nos cherent su deghe pro chentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
renchérir,
hausser
Inglese
to raise
Spagnolo
encarecer
Italiano
rincarare
Tedesco
verteuern.
pesài , vrb: pesare,
pessare 1 Definizione
pònnere ritzu, prantau, istrantagiau, artzare in artu, a cara a in artu, o fintzes solu unu pagu de no arresurtare in terra; pigare e trantzire a una bandha, pònnere a una parte, chistire; nau de sa pasta e de su pane cun su frammentu, segare de su cumossu e giare sa forma a su pane, ufrare aghedandho (ufrandho si supesat), èssere a puntu giustu po dhu còere; nau de sa fera, fàere essire, giagarare a manera de dha pòdere bíere e cassare
Sinonimi e contrari
arritzare,
ficare,
fichire,
istantargiai
/
allogae,
coltoire,
frànghere,
pigai 1,
transiri 1
/
atrafudhai
/
seguzare
| ctr.
crocai,
imbasciai,
incruai,
sèdere
Modi di dire
csn:
pesare unu muru, pesai una domu = fai unu muru, fraigare una domo; pesare una domo in muros = fai is murus de sa domu; pesàrendhe sos pes dae terra = isbodhiaisí, fai debressi; pesare dae maladia = sanai, cummentzai a si ndi pesai de su letu una borta passau su mali; pesàresi su bentu = cummentzai a fai bentu, andai bentu; pesai is ogus = artziare sa crista, sos ogros, arritzare sa conca pro abbaidare prus in artu; pesai su pani ciuetu = sestare, segare a cantos, onzi cantu unu pane (civraxu, cocòi, àteru); pesare abbolotu, burdellu = pònniri certu, fai certai, certai; pesare arta (una chistione) a unu = certaidhu po ccn. cosa, pigaidhu a tzérrius, nàrriri cosa; pesàresi a cantare, pesare una boghe, una batorina, un'otada = cummentzai o ponnirisí a cantai, cantai una batorina, una curba; pesàresi a boghes = ghetai tzérrius; pesàresi fogu = allúiri fogu, cumentzai a s'istèrriri fogu fuiu; pesare a bolare = bolai, andai a bólidu, fai bolai, isperditziai; pesare sa néula, su nie, su fritu = fai passai sa nébida, sa ní, su frius; pesare de renes = istrantaxai, pruscatotu assusai, andai mellus bèni, istai mellus; pesàrendhe sa domo = tènniri contu sa domu, fai su torracontu de sa famíglia; pesare su ballu = fai su ballu
Frasi
no as s'ardire pro ti ne pessare dae su letu ◊ po pesai a susu tocat a fai un'iscala a gradinus de telutzas niedhas ◊ a s'albéschida pesat a s'altura su crapalzu (P.Lavra)◊ su pitzinnu est rutu: pesandhelu! ◊ su muru bene pesadu faghet bellesa e onore ◊ su bentu pesat su pruini a remolinadura ◊ ti apu donau dinai po ti ndi pesai sa domu ◊ pesa a ballare, Muschitedha mia! ◊ chi arruit gei si ndi torrat a pesai! ◊ iat bófidu a ndhe dhi torrare a pesare cussa crésia orruta torrada a unu mògoro de pedra
2.
comente agabbas de manigare pèsache totu! ◊ da, pesadechela custa cosa, ca amus fatu! ◊ a sa pipia candu est matuchedha nde dhi pesant is orichinus de prata e dhi ponent is de oro ◊ pesadindhe de inoghe, istrizi ca istrobbas!
3.
su pane in zerru istentat a pesare ◊ sas córbulas prenas de símula fint ammadricadas dae su sero prima e como fint pesadas ◊ sa pasta no at pesau bene
4.
su cani at pesau unu lèpuri, una perdixi ◊ sos canes ant pesadu unu sirvone
5.
si essit su sole che pesat sa néula ◊ si andhat bentighedhu tébiu che pesat su nie ◊ si aiat próidu che aiat pesadu custu frizidore ◊ in bidha si pesat unu grandu avolotu contras a Perdixedhu malas trassas ◊ candho pesaiat una boghe isse intumbiat in sas badhes de acurtzu ◊ su tilibirche comente caentaiat sole si pesaiat a bolare ◊ za coitamus a pesare a bolare cussos duos sodhos!…◊ cussu fogu fuidu si est pesadu comogomo ◊ no mi la peses tantu arta ca sinono mi che so andhendhe! ◊ babbu cun Luiginu nci funt torraus a pesai a medau ◊ s'iat pesau unu bentu chi che crocàt fintzes is ogiastos ◊ s'at pesadu nues mannas
Cognomi e Proverbi
prb:
chie pesat chito faghet zoronada ◊ s'abbisóngiu pesat su béciu a curri
Traduzioni
Francese
se lever,
soulever,
mêler du levain
Inglese
to get up,
to leaven,
to raise
Spagnolo
levantarse,
alzar,
fermentar
Italiano
alzarsi,
sollevare,
innalzare,
lievitare
Tedesco
aufstehen,
sich erheben,
heben,
aufheben,
aufgehen.